Kenmerken van faalangst.

Welke kenmerken van faalangst zien we bij kinderen? Het eerste dat opvalt bij faalangst: er komt niet uit wat er in zit.

Dat is een gevoel dat bij ouders en/of leerkrachten opkomt. Faalangst kan erg blokkeren zodat we niet zien wat een kind werkelijk kan. Bij faalangst kan het kind zijn talenten ook niet benutten.

Faalangst laat vaak een negatief zelfbeeld zien.

Kinderen met faalangst hebben vaak een negatief zelfbeeld. Ze voelen zichzelf dom, doen voor hun gevoel nooit iets goed en vinden zichzelf lelijk.

Bij het leren en maken van huiswerk denken ze vaak:

`Ik leer het nooit!`

`Als ik maar geen onvoldoende haal!`

`Ik snap nooit iets!`

Mislukking staat centraal.

Ze voelen zich niet lekker, hebben hoofdpijn, zijn misselijk, kunnen niet eten… De eventuele mislukking staat centraal. Deze kinderen blijven vaak onnodig urenlang leren. Juist omdat ze bang zijn dat ze weer een onvoldoende halen.

‘s Avonds kunnen ze dan moeilijk in slaap komen, terwijl ze de volgende ochtend al weer vroeg wakker zijn. De negatieve piekergedachte neemt de kinderen helemaal in beslag.

Het omgekeerde kan ook gebeuren. Kinderen leren helemaal niet, zij vluchten. `Ik kan het toch niet!`

De meest voorkomende kenmerken:

overheersende gedachten zoals: ik leer het nooit, morgen heb ik proefwerk Engels;
slecht in slaap komen;
veel piekeren;
vroeg wakker ’s morgens;
nog even snel leren ’s morgens vroeg;
hoofdpijnklachten;
buikpijn zonder aanwijsbare reden;
algemeen gevoel van onbehagen;
slecht eten;
negatief zelfbeeld;
vluchtgedrag;
langer leren dan noodzakelijk.

Welk zien we vaak bij faalangst?

Het gedrag van kinderen met faalangst kan heel verschillend zijn.

Het kind kan bijvoorbeeld dingen overschreeuwen. Als het kind duidelijk laat merken dat het aanwezig is, zal het niet opvallen dat er faalangst in het spel is. Of het kind gaat de clown uithangen. Als er om hem gelachen wordt, dan wordt de aandacht niet op zijn faalangst gevestigd.

Dingen bagatelliseren kan ook een uiting van faalangst zijn. Bij het halen van een slecht cijfer zal het kind dan reageren met: `Wat maakt dat nou uit! Volgende keer haal ik het wel weer op!`

Het zijn ook de kinderen die een overdreven manier van de slappe lach laten zien. Dit gedrag ontstaat door pure onzekerheid en nervositeit. Als het kind heel erg gaat lachen, valt het niet op dat hij ook rood wordt. En rood worden, voelt als afgaan. `Iedereen ziet dat ik het eng vind!`

Het is lastig voor een faalangstig kind om op te komen voor zichzelf. Dat durft het kind niet. Iedereen kijkt je dan aan en luistert naar je. De aandacht op jezelf vestigen is iets wat een aantal onzekere kinderen absoluut niet wil. Dit type (faal)angstige kinderen willen zich liever verstoppen. Dit zijn de kinderen die niet opvallen.

In het allerergste geval krijgt het kind een black-out tijdens een toets. Dit is een vervelende, paniekerige ervaring!

Opvallend gedrag bij faalangst samengevat:

dingen overschreeuwen;
dingen bagatelliseren;
overdreven manier van de slappe lach;
snel blozen;
geen vragen durven stellen;
bijzonder rustig en onopvallend gedrag;
niet voor zichzelf durven opkomen;
de clown uithangen;
concentratieproblemen;
een black-out.

Denk je aan faalangst bij jouw kind of bij jouw leerling? Doe de faalangsttest.

Succes!

Anneke Bezem Marjon Lugthart